Black Hole အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ

Black Hole အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ - ၁ အဆံုးအစမသိ အေျပာက်ယ္လွတဲ႔ စႀကာ၀ဠာထဲမွာ အံ႔ေႀသာစရာေတြက တပံုတပင္ပါ..။ ဒီအထဲကမွ black hole ေတြအေႀကာင္း က်ေနာ္တို႔ ေဆြးေႏြးႀကည္႔ႀကတာေပါ႔..။ black hole theory ကိုစတင္ခဲ႔တဲ႔သူကေတာ႔ ဂ်ာမန္ နတၡတၱေဗဒ ပညာရွင္ Karl Schwarzschild ျဖစ္ပါတယ္တဲ႔..။ အိုင္စတိုင္းရဲ႔ ရီလစ္တီဗတီ သီအိုရီေပၚမွာ အေျခခံတယ္လို႔ ဖတ္ဘူးပါတယ္..။ အေပၚကပံုက Stellar Evolution ရဲ႔ပံုပါ..။ ႀကယ္တစ္စင္း ေမြးဖြားခ်ိန္ကေန ေသဆံုးခ်ိန္အထိ အဆင္႔ဆင္႔ ေျပာင္းလဲပံုကို ျပထားတာပါ...။ အဲဒီပံုအရဆိုရင္ေတာ႔ black hole ဆိုတာ ႀကယ္ႀကီးတစ္လံုးရဲ႔ ရုပ္အေလာင္းလို႔ ေျပာရင္ရမလားပဲ..။ ႀကယ္တစ္စင္းေမြးဖြားျခင္းရဲ႔ လက္သည္ကေတာ႔ ျဒပ္ဆြဲအားပါ..။ နက္ျဗဴလာ ဆိုတဲ႔ ဓာတ္ေငြ႔ေတြ ဖုန္မွုန္႔ေတြ ပါ၀င္တဲ႔ တိမ္တိုက္ႀကီးထဲမွာ အျခင္းျခင္းဆြဲငင္ရာကေန အစုအေ၀းတစ္ခုျဖစ္လာပါတယ္..။ အဲဒီ အစုအေ၀းရဲ႔ အလယ္ဗဟိုဟာ တျဖည္းျဖည္းသိပ္သည္းလာတဲ႔အခါ ဖိအားလည္း မ်ားျပားလာပါတယ္..။ မ်ားျပားလာတဲ႔ ဖိအားေႀကာင္႔ အပူခ်ိန္ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ျမင္႔တက္လာပါတယ္..။ အဲဒီအဆင္႔ဟာ protostar ပါပဲ..။ protostar ရဲ႔ အတြင္းဘက္အပူခ်ိန္ဟာ 10 million degrees C (18 million degrees F) ကို ေရာက္တဲ႔ အခ်ိန္မွာ သူဟာ star အျဖစ္ကို ေရာက္သြားပါျပီ..။ ဒီေနရာမွာ star ရဲ႔ စြမ္းအင္ထုတ္ေပးပံုကို နည္းနည္း ရွင္းျပဖို႔ လိုပါလိမ္႔မယ္..။ က်ေနာ္တို႔ ေနအဖြဲ႔အစည္းကေနဟာ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ အပူနဲ႔ အလင္း ကို ထုတ္ေပးေနပါသလဲ..။ က်ေနာ္တို႔ သံုးစြဲေနတဲ႔ ေရနံ၊ ေက်ာက္မီးေသြး ဆိုတာေတြ ေလာင္ကြ်မ္းေနတဲ႔ မီးေဘာလံုးႀကီးပဲလား..။ အဲလိုရုပ္ႀကြင္းေလာင္စာမ်ိဳးသာဆိုရင္ ေနဟာေန႔စဥ္ဒီေလာက္စြမ္းအင္ထုတ္ေပးဖို႔ သူ႔ရဲ႔ျဒပ္ထုပမာဏဟာ အလြန္ဆံုး နွစ္ ၂၀၀၊ ၃၀၀ ပဲခံပါလိမ္႔မယ္..။ ဒါေပမယ္႔ ေနအဖြဲ႔အစည္း တည္ရွိေနခဲ႔တာ နွစ္သန္းေထာင္နဲ႔ ခ်ီျပီး ႀကာခဲ႔ပါျပီ..။ ဒီေလာက္အႀကာႀကီး စြမ္းအင္ေတြေပးဖို႔ ေနဟာ ဘယ္လိုအရင္းအျမစ္ကိုမ်ား သံုးပါသလဲ..။ သိပၸံပညာရွင္ေတြက စပက္ထရိုစကုပ္မွာ ေနကလာတဲ႔ အလင္းေရာင္ကို ေရာင္စဥ္ခြဲႀကည္႔တဲ႔အခါ.. ကမၻာေပၚမွာ ေတြ႔ေနက်မဟုတ္တဲ႔ လိေမၼာေရာင္ မ်ဥ္းေႀကာင္း တစ္ခုကို ေတြ႔ရပါတယ္တဲ႔..။ အဲဒီကေန အဲဒီအေရာင္ကို ျဖစ္ေစတဲ႔ ဟီလီယံ ဓာတ္ေငြ႔ဟာ ေနေပၚမွာ အမ်ားအျပားရွိေႀကာင္းနဲ႔ ေနရဲ႔ စြမ္းအင္ အရင္းအျမစ္ကိုပါ သိခဲ႔ႀကပါတယ္..။ ေနဟာ nuclear fussions ျဖစ္စဥ္နဲ႔ စြမ္းအင္ေတြ ေပးေနတာပါ..။ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ကို ဟီလီယမ္ အျဖစ္ေျပာင္းျပီး ထြက္လာတဲ႔ စြမ္းအင္ကို အပူနဲ႔ အလင္းအျဖစ္ ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္..။ ေနမုန္တိုင္းဆိုတာ ဘာလဲ ? ေနမုန္တိုင္းဆိုတာ ေနမ်က္နွာျပင္ေပၚမွာ ျဖစ္တတ္တဲ႔ ေတာ္ေနဒို မုန္တိုင္းကို ေျပာတာ ထင္ပါတယ္..။ Discovery မွာႀကည္႔ဘူးတာကေတာ႔ ကမၻာေပၚက ေတာ္ေနဒိုလိုပါပဲ..။ အတြင္းမွာ ၀ဲလွဲ႔တိုက္ခတ္ေနတဲ႔ အရွိန္က 0.5 million km/hour ရွိပါတယ္တဲ႔..။ ေနရဲ႔ မ်က္နွာျပင္မွာရွိေနတဲ႔ ဂက္စ္ေတြရဲ႔ လည္နွုန္းထက္ အတြင္းဘက္ တစ္လႊာျခင္း တစ္လႊာျခင္းမွာ လည္ပါတ္ေနတဲ႔ နွုန္းက ပိုပိုျပီး ျမန္သြားတဲ႔ အတြက္ အဲဒီလည္နွုန္းမတူညီမွုက မုန္တိုင္းကို ျဖစ္ေစတာလို႔ ေျပာပါတယ္ဗ်ာ..။ ေနာက္တစ္ခုက ေနရဲ႔အီေကြတာမွာ တစ္ပါတ္လည္ဖို႔ ၂၆ ရက္ႀကာေပမယ္႔ ၀င္ရိုးစြန္းဘက္ေတြမွာေတာ႔ တစ္ပါတ္လည္ဖို႔ ၃၇ ရက္ႀကာပါတယ္တဲ႔..။ အဲဒီလို မတူညီမွုဟာ ေနရဲ႔ magnetic field ေတြကို ကေမာက္ကမ ျဖစ္ေစပါတယ္..။ ကမၻာမွာလို north pole နဲ႔ south pole ႀကားရွိေနတဲ႔ field လမ္းေႀကာင္းေတြလိုမဟုတ္ပဲ.. သူရဲ႔မ်က္နွာျပင္ေပၚမွာပဲ ( ဂငယ္) ေလးေတြကို အစီအစဥ္မက် ေမွာက္ခ်ထားသလို သံလိုက္အားလမ္းေႀကာင္း ေကြးေကြးေလးေတြကို ျဖစ္ေစတာပါ..။ မီးေလာင္ေနတဲ႔ ဂက္စ္ေတြက အဲဒီလမ္းေႀကာင္းေကြးေလးေတြအတိုင္းလည္ပါတ္တဲ႔အခါ ေနေပၚမွာ ျပင္ညီမဟုတ္ပဲ အဲဒီလို အခံုးေတြ အတန္းေတြနဲ႔ ျပည္႔ေနတာကို ျမင္ရတာပါတဲ႔ ပရိုတိုစတား တစ္လံုးရဲ႔ အလယ္မွာ nuclaear fussion ျဖစ္ေစဖို႔ လံုေလာက္တဲ႔ အပူခ်ိန္ကို ရတဲ႔ အခါမွာေတာ႔ သူဟာ စတား တစ္လံုးဘ၀ကို ေရာက္ရွိျပီး သူ႔ပါတ္၀န္းက်င္ကို အပူနဲ႔ အလင္းေတြ ေပးပါေတာ႔တယ္..။ Black Hole အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ - ၂ red giant ျဖစ္လာတဲ႔ အဆင္႔ေလးပါ..။ အေပၚမွာ ေရးခဲ႔တဲ႔ အတိုင္း.. ေနဟာ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ကို ဟီလီယမ္ အျဖစ္ေျပာင္းျပီး စြမ္းအင္ထုတ္တာပါ..။ deuteron ( အလယ္တြင္ ပရိုတြန္တစ္လံုး နယူထရြန္တစ္လံုး ပါေသာ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ အက္တမ္) နွစ္လံုးေပါင္းတာဟာ ဟီလီယမ္တစ္လံုး နယူထရြန္ အလြတ္တစ္လံုးနဲ႔ 3.2MeV ရပါတယ္..။ 3.2 MeV ဆိုတာ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္အက္တမ္ေလးနဲ႔ စာလိုက္ရင္ ႀကီးမားတဲ႔ ပမာဏပါ..။ အက္တမ္ပမာဏ နည္းနည္းနဲ႔ စြမ္းအင္မ်ားမ်ား ထုတ္နိုင္ပါတယ္..။ ဒါေပမယ္႔ ႀကယ္ေတြပိုင္ဆိုင္ထားတဲ႔ မေရမတြက္နိုင္တဲ႔ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ဆိုတာလည္း အကန္႔အသတ္မရွိတဲ႔ အရာမဟုတ္ပါဘူး.. တစ္ေန႔ေတာ႔ ကုန္သြားမွာပါပဲ..။ ဟိုက္ဒရုိဂ်င္ေလာင္စာကုန္ကာနီးရင္ ႀကယ္ရဲ႔ အလယ္က core ဟာ ႀကံဳ႔၀င္သြားပါလိမ္႔မယ္။ အလယ္မွာပဲ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္က က်န္ေတာ႔တာကိုး..။ အျပင္လႊာကေတာ႔ အျပင္ဘက္မွာရွိေနတဲ႔ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ေတြကို လိုက္လံေလာင္ကြ်မ္းရင္း က်ယ္ျပန္႔လာပါလိမ္႔မယ္..။ အျပင္လႊာရဲ႔ အပူခ်ိန္ဟာ နိမ္႔က်တဲ႔အတြက္ အနီေရာင္ ျဖစ္ေနပါလိမ္႔မယ္..။ သူ႔ရဲ႔ အရြယ္ အစားဟာ က်ေနာ္တို႔ ေနရဲ႔ အဆ ၁၀၀ ကေန အဆ ၁၀၀၀ အထိ ႀကီးပါလိမ္႔မယ္..။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႔ ေနလည္း ေနာင္နွစ္သန္း၅၀၀၀ ႀကာရင္ အဲဒီလို ေပါက္ကြဲပါလိမ္႔မယ္..။ ေနကျဖစ္လာတဲ႔ red giant ရဲ႔ အ၀န္းအ၀ိုင္းဟာ ကမၻာပါတ္လမ္းကို ငံုမိတဲ႔ အထိႀကီးပါလိမ္႔မယ္..။ ကမၻာက ေနထဲကိုေရာက္သြားမွာပါ..။ ကဲ.. ခုန ေဆြးေႏြးတာေလး ဆက္ပါဦးမယ္..။ Red giant ဘ၀ကေန ေနာက္ထပ္ဆက္ျဖစ္နိုင္တာက နွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္..။ တစ္မ်ိဳးက planetary nebula ျဖစ္ပါတယ္..။ ႀကယ္ဘ၀က အရြယ္အစား သိပ္မႀကီးခဲ႔တဲ႔ ႀကယ္ေတြပါ..။ က်ေနာ္တို႔ ေနလိုေပါ႔..။ red giant ျဖစ္သြားျပီးတဲ႔အခါ သူ႔ရဲ႔ သိပ္သည္းဆ အရမ္းနည္းျပီး အရြယ္အစားကအရမ္းႀကီးေနတဲ႔ အတြက္ unstable ျဖစ္လာပါေတာ႔တယ္..။ သူရဲ႔ အျပင္ပိုင္းအလႊာေတြကို ဆြဲငင္အားနဲ႔ ဆက္ထိမ္းမထားနိုင္ေတာ႔တဲ႔ အတြက္ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ လြင္႔ပါးေပ်ာက္ဆံုးကုန္ပါတယ္..။ အဲဒီလိုနဲ႔ အထဲမွာ ျဂိဳဟ္ေတြပါတ္ေနတဲ႔ ဓာတ္ေငြ႔ တိမ္တိုက္ႀကီး ဘ၀ကို ေရာက္သြားပါတယ္..။ ေနာက္တစ္မ်ိဳးကေတာ႔ အလြန္ႀကီးမားတဲ႔ ႀကယ္ႀကီးေတြ ေပါက္ကြဲတဲ႔ အခါမွာ ျဖစ္တာမ်ိဳးပါ..။ သူကေတာ႔ ျပန္႔ကားထြက္သြားတဲ႔ အျပင္လႊာမွာ ဟီလီယမ္ေတြသာမက ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ေလာင္စာေတြပါ ပါသြားတာျဖစ္ပါတယ္..။ အဲဒီ ေလာင္စာေတြက ထက္ျပီးေတာ႔ nuclear fusion reaction ျဖစ္တဲ႔အခါ Supergiant လို႔ေခၚတဲ႔ မဟာႀကယ္ဘီလူး ႀကီးေတြ ျဖစ္လာပါေတာ႔တယ္..။ သူ႔ရဲ႔အ၀န္းအ၀ိုင္းဟာ က်ေနာ္တို႔ ေနအဖြဲအစည္းေလာက္ရွိမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္..။ အဲဒီႀကယ္ဘီလူးႀကီးေတြဟာ black hole ရဲ႔ အေလာင္းလ်ွာေတြပါပဲ..။ Black Hole အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ - ၃ supergiant ေတြ ျပိဳပ်က္တဲ႔ အခ်ိန္မွာ ျဖစ္ေပၚလာတာကေတာ႔ supernova ပါ..။ က်ေနာ္တို႔ ေန ထက္ အနည္းဆံုး ၈ ဆ ေလာက္ႀကီးတဲ႔ ႀကယ္ႀကီးေတြ ျပိဳပ်က္လို႔ ျဖစ္လာတဲ႔ supergiant ေတြကစပါတယ္..။ supergiant ေတြမွာ အျပင္ဘက္ပိုင္းေတြမွာ ျဖစ္ေနတဲ႔ nuclear reaction ဟာ atomic number ငယ္တဲ႔ ျဒပ္ေတြကို ႀကီးတဲ႔ ျဒပ္ေတြျဖစ္လာေအာင္ ေျပာင္းလဲပစ္ေနပါတယ္..။ nuclear fusion ျဖစ္စဥ္ပါ..။ ဟီလီယမ္ ကေန ကာဗြန္၊ ေအာက္ဆီဂ်င္၊ အိုင္ရြန္း စသည္ျဖင္႔ေပါ႔..။ သာမာန္ redgiant ေတြမွာေတာ႔ ကာဗြန္မွာပဲ အဆံုးသတ္တဲ႔အတြက္ ကာဗြန္ပဲက်န္ပါတယ္..။ supergiant ႀကယ္ႀကီးေတြမွာေတာ႔ iron အဆင္႔ေရာက္မွ stable ျဖစ္ပါတယ္..။ fusion ျဖစ္စဥ္ဟာ iron ထက္ပိုေလးတဲ႔ ျဒပ္ေတာ႔ မလုပ္ေပးနိုင္ေတာ႔ပါဘူး..။ ဒါနဲ႔ iron ေတြျဖစ္လာတာ မ်ားလာတဲ႔အခါ.. သူ႔ရဲ႔ ျဒပ္ထုကို သူမနိုင္ေတာ႔ပဲ အတြင္းကို ျပိဳက်ပါတယ္..။ အဲဒီျပိဳက်တဲ႔ အရွိန္နဲ႔ ေပါက္ကြဲပါတယ္..။ ေပါက္ကြဲမွုအ ရွိန္ေႀကာင္႔ ျဖစ္ေပၚလာတဲ႔ shock wave ဟာ material shell နဲ႔အတူ စႀကာ၀ဠာထဲကို ပ်ံ႔လြင္႔သြားပါတယ္..။ အဲဒီလို ျဖစ္ေနတဲ႔ ႀကယ္ပ်က္ႀကီးကို supernova လို႔ေခၚပါတယ္..။ ေပါက္ကြဲမွုေတြေႀကာင္႔ အျပင္ကို မွုတ္ထုတ္ခံလိုက္ရတဲ႔ ျဒပ္ပစၥည္းေတြဟာ ေနာက္ထပ္ႀကယ္သစ္တစ္လံုး.. ဒါမွမဟုတ္ ျဂိဳဟ္တစ္လံုးအျဖစ္ ေပါင္းစည္းႀကပါတယ္...။ ေအာက္မွျပထားတဲ႔ပံုေတြကေတာ႔ ၁၉၉၄ ခုနွစ္မွ Hubble Space Telescope က ေတြ႔ခဲ႔တဲ႔ Supernova 1987 A ရဲ႔ ပံုျဖစ္ပါတယ္..။ supernova တစ္ခုဟာ သူ႔ရဲ႔ အျပင္လႊာေတြအတြင္းဘက္ကို ျပိဳျပိဳက်ရာကေန ေနာက္ဆံုးမွာ အလယ္က core မွာ အင္အားေကာင္းတဲ႔ ဆြဲငင္အားကို ျဖစ္ေစပါတယ္..။ mass က ပိုပိုႀကီးလာတဲ႔အခါ gravity ကပိုပိုမ်ားလာတဲ႔ သေဘာပါ..။ ဒီလိုအေနအထားရွိလာတဲ႔ supernova မွာ ဆက္ျဖစ္လာနိုင္စရာ အလားအလာနွစ္ခုရွိပါတယ္..။ Neutron star neutron star ျဖစ္လာမယ္႔ႀကယ္ဟာ အစက supernova ရဲ႔ core ျဖစ္ခဲ႔ပါတယ္..။ အျပင္လႊာေတြဟာ nuclear fusion ျဖစ္စဥ္ေႀကာင္႔ ေလးလံတဲ႔ matreial ေတြအျဖစ္ကိုေျပာင္းလဲျပီးေတာ႔ အတြင္းဘက္ကို ျပိဳျပိဳက်ရာကေန တျဖည္းျဖည္း ပိုမိုသိပ္သည္းလာပါတယ္..။ သိပ္သည္းမွုေႀကာင္႔ ဆြဲငင္အား ပိုႀကီးလာျပီးေတာ႔ သူ႔မွာရွိတဲ႔ အက္တမ္ေတြဟာ အက္တမ္အျဖစ္မတည္ျမဲနိုင္ေတာ႔ပဲ.. ပရိုတြန္ နဲ႔ အီလက္ထရြန္ေတြအျဖစ္ ျပိဳကြဲကုန္ပါတယ္..။ ဒါတင္မရပ္ေသးပဲ အဲဒီ ပရိုတြန္ နဲ႔ အီလက္ထရြန္ေတြကို ေပါင္းစပ္ျပီး နယူထရြန္ဘ၀ကို ေျပာင္းပစ္လိုက္ပါတယ္..။ အဲဒီႀကယ္မွာ ေနာက္ဆံုးက်န္ခဲ႔တာကေတာ႔ neutron ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္..။ သိပ္သည္းဆ အရမ္းႀကီးလြန္းလို႔ အဲဒီႀကယ္က material လက္ဖက္ရည္ တစ္ဇြန္းစာ ဟာ ကမၻာေပၚမွာ တန္ေပါင္းမ်ားစြာေလးပါလိမ္႔မယ္တဲ႔..။ ကမၻာက တစ္ပါတ္လည္ဖို႔ ၂၄နာရီႀကာေပမယ္႔ neutron star ေတြကေတာ႔ တစကၠန္႔မွာကိုပဲ အပါတ္ေပါင္း ၃၀ ေလာက္ လည္ပစ္ေနတာပါ..။ အရမ္းျမန္လြန္းေတာ႔ သူ႔ဆီကေန signal ေတြထြက္ပါတယ္..။ ဒါေႀကာင္႔ neutron star ကို pulser လို႔လည္း ေခၚႀကပါတယ္....။ Black Hole အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ - ၄ Black Hole ေတာ႔ပစ္ရဲ႔ အဓိက အေႀကာင္းအရာ black hole ျဖစ္လာရတဲ႔ အေႀကာင္းကို ေရာက္ပါျပီ..။ တကယ္လို႔ supernova ဟာ ေတာ္ေတာ္ႀကီးေနခဲ႔မယ္ဆိုရင္ေတာ႔ neutron star အဆင္႔နဲ႔ မရပ္ေတာ႔ပါ..။ အျပင္လႊာေတြျပိဳက်၊ သိပ္သည္းဆ ႀကီးသည္ထက္ႀကီးျပီးေတာ႔ ေနာက္ဆံုး နယူထရြန္ျဖစ္ပါမယ္..။ ဒါေပမယ္႔ ျဒပ္ထုက အင္မတန္ႀကီးေနရင္ေတာ႔ နယူထရြန္လည္း ခ်မ္းသာရာမရေတာ႔ပါ..။ နယူထရြန္အျဖစ္ဆက္လက္ တည္ျမဲနိုင္ျခင္းမရွိပဲ ဘာ လို႔ နာမည္တပ္လို႔ မရနိုင္တဲ႔ ျဒပ္သား သန္႔သန္႔ျဖစ္သြားပါေတာ႔တယ္..။ နယူထရြန္ေတြ အမ်ားႀကီး စုေ၀းေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ တဆက္ထဲ၊ တသားထဲရွိေနတဲ႔ object တစ္ခုတည္း ျဖစ္သြားပါတယ္..။ သူ႔ရဲ႔ အရြယ္အစားဟာ ကမၻာေပၚက ျမိဳ႔ႀကီးတစ္ျမိဳ႔ထက္ ေသးပါလိမ္႔မယ္တဲ႔..။ ဒါေပမယ္႔ သူ႔ရဲ႔ mass ကေတာ႔ က်ေနာ္တို႔ရဲ႔ ေနထက္ ၁၀ ဆမက ႀကီးလိမ္႔မယ္လို႔ဆိုပါတယ္..။ ပါတ္၀န္းက်င္မွာ ရွိရွိသမွ်အရာအားလံုးကို မလြတ္တန္းဆြဲငင္ပါ ေတာ႔တယ္..။ အလင္းေရာင္ေတာင္ သူ႔ဆြဲငင္အားထဲက မလြတ္ပါဘူး..။ ဆြဲငင္ခံရတဲ႔ အရာအားလံုးဟာ သူ႔အလယ္မွာ ရွိေနတဲ႔ singularity မွာသြားျပီးပူးေပါင္းပါတယ္..။ တခ်ိဳ႔ ပညာရွင္ေတြကေတာ႔ black hole ရဲ႔ အလယ္မွာ wormhole လို႔ေခၚတဲ႔ အပ္တစ္ဖ်ားစာ အေပါက္ေသးေသးေလး ရွိတယ္လို႔ ယံုႀကည္ႀကပါတယ္..။ အဲဒီအေပါက္ေလးကို ျဖတ္ျပီးသြားရင္ အလင္းနွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာေ၀းတဲ႔ အျခားဂလက္ဆီေတြကို ေရာက္သြားပါလိမ္႔မယ္တဲ႔..။ Black Hole အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ - ၅ black hole ေတြ ရွိတာကေတာ႔ ဟုတ္ပါျပီ..။ အဲဒီ black hole ေတြကို သူတို႔ ဘယ္လိုေတြ႔ခဲ႔ႀကသလဲ..။ သူ႔ဆီကေန အလင္းေတာင္ လြတ္ထြက္မသြားနိုင္ေတာ႔ လံုး၀မျမင္နိုင္တဲ႔ အဲဒီ black hole ေတြရွိေႀကာင္း ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ သက္ေသျပခဲ႔ႀကပါသလဲ..။ စိတ္၀င္စားစရာပါ..။ ဆက္ျပီးေဆြးေႏြးႀကတာေပါ႔ဗ်ာ..။ black hole နဲ႔ပါတ္သတ္ျပီး စိတ္၀င္စားလာႀကတာကေတာ႔.. စတီဖင္ေဟာ႔ဖ္ကင္းရဲ႔ Big Bang and Big Crunch Theory ကစမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္..။ စႀကာ၀ဠာႀကီးရွိေနတာကို သိခဲ႔ႀကပါျပီ..။ ဒီစႀကာ၀ဠာႀကီး ဘယ္လို အစျပဳခဲ႔တယ္.၊ ဘယ္လိုအဆံုးသတ္မယ္ဆိုတာကို ပညာရွင္ေတြက ေျဖရွင္းဖို႔ ႀကိဳးစားႀကပါတယ္..။ သူတို႔ရဲ႔ ႀကိဳးစားမွုေတြဟာ How? ဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းကို ေျဖနိုင္ေကာင္းေျဖနိုင္ႀကေပမယ္႔ Why? ဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းကိုေတာ႔ ဘယ္သူမွ မေျဖနိုင္ႀကပါဘူး..။ How? ဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းကို ေျဖႀကတဲ႔ အေျဖေတြမွာေတာ႔ အမ်ားဆံုးလက္ခံႀကတာ Big Bang Theory ပါ..။ အဲဒီ သီအိုရီက ယုတၱိတန္တဲ႔ သက္ေသျပခ်က္ေတြ ေပးနိုင္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္..။ တယ္လီစကုပ္ေတြနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ျမင္ေနႀကရတဲ႔ ႀကယ္စုတိုင္းလိုလိုဟာ သူ႔တို႔အခ်င္းခ်င္း ေ၀းကြာေနႀကသလို က်ေနာ္တို႔ဆီကလည္း ေ၀းရာကိုသြားေနႀကပါတယ္..။ (အင္ဒရိုမီးဒါးႀကယ္စုကေတာ႔ က်ေနာ္တို႔ဆီကို လာေနပါတယ္)..။ ေမးစရာေမးခြန္းတစ္ခု ရွိပါတယ္..။ သူတို႔ဆီက အလင္းေရာင္ က်ေနာ္တို႔ဆီေရာက္ဖို႔ နွစ္သန္းခ်ီႀကာတဲ႔ ႀကယ္စုေတြ က်ေနာ္တို႔ဆီကေန ေ၀းကြာသြားတယ္လို႔ ဘယ္လိုလုပ္ျပီးသိနိုင္တာပါလဲ..။ ပညာရွင္ေတြက ဒီလိုေျဖရွင္းတာပါ..။ က်ေနာ္တို႔ဆီကေန ေ၀းသြားတဲ႔ ႀကယ္စုေတြဆီကလာတဲ႔ အလင္းေတြ အတြက္ လမ္းေႀကာင္းက သူတို႔လာေနရင္းကိုပဲ ရွည္.. ရွည္ သြားပါတယ္..။ သူတို႔စထြက္တဲ႔ အခ်ိန္နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ဆီေရာက္လာတဲ႔ အခ်ိန္အတြင္း ႀကားမွာ အကြာအေ၀းက အမ်ားႀကီး ေျပာင္းလဲသြားျပီကိုး..။ အဲလိုဆိုေတာ႔ အလင္းေရာင္ဟာ ဆြဲဆန္႔ျခင္း ခံရပါတယ္..။ အလင္းရဲ႔ လိွုင္းအလွ်ား ပိုရွည္သြားတာပါ..။ လိွုင္းအလွ်ား 600 nano meter ရွိရမယ္႔ အလင္းက 700 nm နီးပါးျဖစ္ျပီး အနီေရာင္သမ္း သြားပါတယ္..။ (အလင္းျဖဴ (day light) ထက္ အနီေရာင္က လိွုင္းအလွ်ား ပိုရွည္ပါတယ္။) အဲဒီျဖစ္စဥ္ကို အနီဘက္အေရြ႔႔ (red shift) လို႔ေခၚပါတယ္..။ တကယ္လို႔ ႀကယ္စုေတြက က်ေနာ္တို႔ဆီကို လာေနတယ္ဆိုရင္ အခ်ိန္နဲ႔ အမွ် အကြာအေ၀းက တိုသြားမွာျဖစ္ေတာ႔ ႀကားထဲက အလင္းေရာင္ဟာ compress လုပ္ျခင္းခံရပါမယ္..။ အဲဒါဆိုရင္ နဂိုကထက္ လိွုင္းအလွ်ားပိုတိုသြားျပီး အျပာေရာင္ သန္းသြားပါမယ္..။ အျပာဘက္အေရြ႔ (blue shift) လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္..။ ႀကယ္စုအားလံုးလိုလိုရဲ႔ အလင္းေတြဟာ အနီဘက္အေရြ႔ (red shift) ျဖစ္ေနႀကပါတယ္တဲ႔..။ ဆိုလိုတာကေတာ႔ က်ေနာ္တို႔ စႀကာ၀ဠာႀကီးဟာ ျပန္႔ကားေနပါတယ္တဲ႔ဗ်ာ..။